تشخیص اتیسم از کودکی تا بزرگسالی؛ ۵ روش تشخیص ASD در کودکان

اختلال طیف اتیسم، یک اختلال عصبی و رشدی است که مشخصه آن، تخریب مداوم در تعاملات اجتماعی دوطرفه، انحراف ارتباطات و الگوهای رفتاری و قالبی و محدود است. اختلال اتیسم بر نحوه تعامل افراد با دیگران، برقراری ارتباط، یادگیری و رفتار تأثیر بسیاری دارد. اگرچه اوتیسم را در هر دوره سنی قابل‌شناسایی است؛ اما به‌عنوان یک اختلال رشدی از آن یاد می‌شود، زیرا عموماً در ۲ سال اول زندگی علائم آن در کودک ظاهر می‌شود.

ویژگی‌های دیگر کودکان اتیسم بی‌ثباتی شدید آن‌ها در خلق و عاطفه و واکنش‌های غیر معمول آن‌ها به محرک‌های حسی است که با کودکان هم سن و سال آن‌ها بسیار متفاوت است. در این مطلب قصد داریم تا راجع به نکات کلی تشخیص اتیسم برایتان بگوییم و به طور خلاصه با نشانه‌های این اختلال آشنا شویم.

تشخیص اتیسم از کودکی تا بزرگسالی; ۵ روش تشخیص ASD در کودکان

تشخیص اتیسم، مرحله‌ای کلیدی در مسیر حمایت و توانبخشی کودکان با اختلال طیف اتیسم (ASD) است. شناخت دقیق و به‌موقع علائم اتیسم به والدین، مربیان و متخصصان کمک می‌کند تا اقدامات آموزشی و درمانی مؤثر را هر چه زودتر آغاز کنند. در این راهنما، همه جوانب تشخیص اتیسم، از نشانه‌ها تا روش‌های ارزیابی و اهمیت مداخله زودهنگام، بررسی شده است. اتیسم نشانه های مختلف و ویژگی های گوناگونی دارد. همین موضوع باعث شد  که هر فرد با اختلال اتیسم با دیگری متفاوت باشد. با این حال بر اساس شدت نشانه های اتیسم برای آن سه سطح تعریف کردند:

۱: نیازمند حمایت

۲: نیازمند حمایت زیاد

۳: نیازمند حمایت بسیار زیاد

در مقوله ی تشخیص اختلال اتیسم همین موضوع باعث می‌شود که علائم و رفتارهای زیادی وجود داشته باشد که دیده‌شدن آن‌ها در فرد، نشانه‌ای از وجود اختلال طیف اتیسم باشد.

اهمیت تشخیص زودهنگام اتیسم

تشخیص به موقع اتیسم یکی از مهم‌ترین گام‌ها در حمایت از رشد و توسعه کودکان است. والدین و مراقبان اغلب این سوال را مطرح می‌کنند که چرا تشخیص اتیسم اهمیت دارد. پاسخ ساده است: تشخیص دقیق مسیر درمان، آموزش و توانبخشی را مشخص می‌کند و به کودک کمک می‌کند مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و شناختی خود را به بهترین شکل توسعه دهد.

اهمیت تشخیص اتیسم در این است که مداخلات زودهنگام تأثیر قابل توجهی بر پیشرفت کودک دارند. هرچه تشخیص سریع‌تر انجام شود، امکان شروع برنامه‌های درمانی مانند گفتاردرمانی، کاردرمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی افزایش می‌یابد. این موضوع نه تنها رشد مهارت‌های کودک را تسهیل می‌کند، بلکه اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی او را نیز تقویت می‌کند. علاوه بر جنبه‌های درمانی، تشخیص اتیسم اهمیت دارد زیرا والدین و خانواده‌ها را درک بهتری از نیازهای کودک خود فراهم می‌کند. وقتی خانواده‌ها بدانند کودکشان با چه چالش‌ها و توانمندی‌هایی روبروست، می‌توانند برنامه‌های روزمره و آموزشی مناسب طراحی کنند و محیط امن و حمایتی برای او ایجاد کنند.

تشخیص همچنین به متخصصان کمک می‌کند تا راهبردهای شخصی‌سازی‌شده برای هر کودک ارائه دهند، چرا که هر کودک اتیسم ویژگی‌ها و نیازهای منحصر به فردی دارد. بدون تشخیص دقیق، ممکن است اقدامات درمانی ناکارآمد یا نامتناسب با نیاز کودک انتخاب شوند. در نهایت، اهمیت تشخیص اتیسم نه تنها برای کودک بلکه برای خانواده و جامعه است. اطلاع‌رسانی به موقع و دریافت حمایت‌های لازم می‌تواند مسیر رشد و موفقیت کودک را هموارتر کند و کیفیت زندگی او و اطرافیانش را بهبود دهد.

تست  تشخیص اختلال اتیسم

بعد از این که والدین متوجه تفاوت های کودک شدند یا پزشک و یا روانشناس آن ها را برای ارزیابی های بیشتر ارجاع داد باید از کمک متخصصین کودک مثل روانشناس کودکان استثنایی، متخصصین مغز و اعصاب و یا روانپزشک استفاده کرد. تست‌های متفاوتی برای تشخیص اختلال اتیسم وجود دارد که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به تست غربالگری M-CHAT-R ، ADI-R   و … اشاره کرد. این تست‌ها به صورت پرسش‌نامه بوده و توسط والدین کودک پر می‌شوند و بر اساس نمره‌گذاری‌هایی که دارند ریسک ابتلای کودک به اختلال طیف اتیسم را نمایان می‌کنند. 

اگر والدین یا اطرافیان کودک رفتارهای مشکوک، تأخیرهای رشدی، مشکلات حسی و … در کودک مشاهده کردند، بهترین کار مراجعه به روان‌شناس کودک، متخصص مغز و اعصاب و روانپزشک برای بررسی وضعیت کودک است. با توجه به گوناگونی نشانه‌ها و علائم اتیسم در کودکان، فردی که کودک را بررسی و ارزیابی می‌کند باید حتماً به اتیسم و ویژگی‌های آن اشراف داشته باشد و بتواند نشانه های اتیسم را از اختلالات مشابه افتراق بدهد.

تشخیص اتیسم در سنین مختلف (کودک، نوجوان، بزرگسال)

اتیسم یک اختلال طیف گسترده است و تشخیص اوتیسم در سنین مختلف (کودک، نوجوان، بزرگسال) اهمیت فراوانی دارد، زیرا هر گروه سنی نیازها و چالش‌های متفاوتی دارد. 

در کودکان خردسال، تشخیص اتیسم معمولاً با مشاهده رفتارهای اولیه مانند تأخیر در گفتار، مشکلات در برقراری تماس چشمی، رفتارهای تکراری یا حساسیت‌های حسی انجام می‌شود. والدین و مربیان با شناسایی این علائم می‌توانند کودک را به روانشناس یا تیم تخصصی ارجاع دهند تا ارزیابی جامع صورت گیرد و مداخلات زودهنگام شروع شود.

در نوجوانان، تشخیص ممکن است دشوارتر باشد، زیرا برخی رفتارهای اوتیسم با ویژگی‌های طبیعی دوران بلوغ تداخل می‌کنند. در این سنین، مشکلات اجتماعی، دشواری در درک احساسات دیگران و چالش‌های تحصیلی مهم‌ترین نشانه‌ها هستند. ارزیابی دقیق توسط روانشناس، گفتاردرمانگر و متخصص اعصاب کمک می‌کند تا نوجوان به برنامه‌های حمایتی مناسب دسترسی پیدا کند.

در بزرگسالان، تشخیص اغلب زمانی انجام می‌شود که مشکلات اجتماعی یا شغلی آشکار شده و فرد به دنبال درک بهتر رفتارها و نیازهای خود است. بزرگسالان ممکن است از قبل روش‌های جبرانی توسعه داده باشند، بنابراین تشخیص نیازمند مصاحبه دقیق، ارزیابی مهارت‌های اجتماعی و تحلیل تاریخچه رشد فرد است. تشخیص به موقع بزرگسالان می‌تواند دسترسی به آموزش مهارت‌های اجتماعی، حمایت روانشناختی و بهبود کیفیت زندگی را فراهم کند. در مجموع، تشخیص اتیسم در هر سن، کلید ارائه مداخلات شخصی‌سازی شده است. آگاهی والدین، نوجوانان و بزرگسالان از اهمیت این تشخیص، مسیر رشد، یادگیری و توانمندی فرد را بهبود می‌بخشد و فرصت‌های موفقیت اجتماعی و تحصیلی را افزایش می‌دهد.

نقش متخصصان (روانشناس، گفتاردرمانگر، متخصص اعصاب) در تشخیص اتیسم

تشخیص دقیق اتیسم در کودکان نیازمند همکاری و تخصص چندین گروه حرفه‌ای است. نقش متخصصان (روانشناس، گفتاردرمانگر، متخصص اعصاب) در تشخیص اتیسم بسیار حیاتی است و هر کدام سهم مشخصی در شناسایی دقیق نیازهای کودک دارند. روانشناس کودک معمولاً اولین متخصصی است که فرآیند تشخیص را هدایت می‌کند. روانشناس با استفاده از مصاحبه‌های ساختاریافته، مشاهده رفتار کودک و انجام تست‌های استاندارد، میزان توانمندی‌های اجتماعی، هیجانی و شناختی کودک را ارزیابی می‌کند. روانشناس همچنین نقش راهنمایی والدین در فهم رفتارهای کودک و ارائه توصیه‌های کاربردی برای مدیریت روزمره را دارد.

گفتاردرمانگر در تشخیص اتیسم بر مهارت‌های ارتباطی تمرکز می‌کند. بسیاری از کودکان اتیسم مشکلاتی در گفتار، زبان یا ارتباط غیرکلامی دارند. گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق توانایی‌های زبانی و مهارت‌های ارتباطی، به شناسایی علائم اتیسم کمک کرده و اطلاعات مهمی برای روانشناس فراهم می‌کند تا تشخیص جامع‌تر باشد. متخصص اعصاب کودک عملکرد سیستم عصبی و مغز کودک را بررسی می‌کند و مطمئن می‌شود که مشکلات عصبی یا جسمانی دیگر در تشخیص اتیسم دخالت ندارند. این متخصص می‌تواند اختلالات همزمان را شناسایی کند و توصیه‌های درمانی دقیق ارائه دهد.

هماهنگی بین این سه گروه متخصص، باعث می‌شود فرآیند تشخیص اتیسم کاملاً جامع و دقیق انجام شود. والدین با آگاهی از نقش هر متخصص، می‌توانند مراحل تشخیص را بهتر درک کنند و برای آغاز به موقع برنامه‌های درمانی و توانبخشی اقدام کنند. این همکاری، کیفیت زندگی کودک و خانواده را بهبود می‌بخشد و مسیر رشد کودک را هموارتر می‌کند.

اتیسم چیست و چه روش‌هایی در تشخیص اتیسم موثر است؟

اتیسم یا اختلال طیف اتیسم (ASD) یک اختلال رشدی عصبی است که بر مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و رفتاری کودکان تأثیر می‌گذارد. کودکان اتیسم ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران، تعامل اجتماعی و انجام بازی‌های تخیلی مشکل داشته باشند و علایق یا رفتارهای خاص و تکراری از خود نشان دهند. شناخت دقیق اتیسم و تشخیص زودهنگام آن، کلید ارائه مداخلات آموزشی و درمانی مؤثر است.