درمان شناختی رفتاری چیست؟

درمان شناختی رفتاری نوعی درمانی روان‌شناختی است که به فرد کمک می‌کند تا یاد بگیرد چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحمی را که تأثیر منفی بر رفتار و هیجاناتش دارد، شناسایی و تغییر دهد. تأکید درمان شناختی رفتاری بر تغییر افکار منفی خودکار و بی‌اختیاری است که باعث ایجاد و تشدید مشکلات هیجان، افسردگی و اضطراب می‌شود. این افکار منفی ناگهانی، اثرات منفی و مخربی بر خلق فرد می‌گذارند.  

درمان شناختی رفتاری چگونه عمل می‌کند؟

هدف اصلی رفتاردرمانی شناختی این است که با تغییر و اصلاح شیوه‌ی تفکر و رفتار، احساسات فرد را تغییر دهد. رفتاردرمانی شناختی می‌تواند به مردم برای حل مشکلات پزشکی، اجتماعی، شغلی و عاطفی‌شان کمک کند. بزرگ‌ترین نقطه ‌ضعف شیوه‌های قدیمی روان‌درمانی، ربط‌دادن اتفاقات دوران کودکی با مشکلات حال حاضر افراد بود، ولی در رفتاردرمانی شناختی به «اینجا و اکنون» می‌پردازیم. در حقیقت رفتاردرمانی شناختی با بهره‌گیری از تحقیقات و پژوهش‌های مختلف علمی نشان داد که بیشتر مشکلات روانی و اختلالات احساسی به‌خاطر باورها و طرز فکر کنونی افراد به وجود می‌آیند. پرورش مهارت‌های خاصی مانند شناسایی افکار غیرواقعی، اصلاح باورهای غیرمنطقی و مدیریت روابط می‌تواند باعث افزایش احساس رضایت در افراد مختلف شود. فرد ممکن است به هر اتفاقی بیش از حد واکنش نشان دهد و عصبانی بشود و احساس ناراحتی شدید بکند. چنین احساساتی به‌خاطر نتیجه‌گیری‌های معیوب و غیرواقعی به وجود می‌آیند. در حقیقت افکار خودکارِ غیرمنطقی باعث چنین برداشت‌های غیرواقعی می‌شوند. این تفکر غیرواقعی و غیرمنطقی باعث به‌وجودآمدن یک‌چرخه معیوب در زندگی فرد می‌شوند. با توقف این افکار غیرواقعی و تبدیل آن‌ها به افکار منطقی و مبتنی بر واقعیّت، چنین چرخه معیوبی به طور کامل از بین می‌رود. به طور مثال، فردی که دچار هراس از دندان‌پزشکی است، به‌شدّت از رفتن به دندان‌پزشکی می‌ترسد چرا که فکر می‌کند هر بخش از روند درمان در دندان‌پزشکی بسیار دردآور است و حتی ممکن است باعث مرگ شود. ممکن است چنین ترسی به‌خاطر یک تجربه ناخوشایند در دوران کودکی فرد شکل ‌گرفته باشد. فردی که دچار هراس از دندان‌پزشکی است دچار بی‌خوابی و اضطراب‌های شدید باشد و حتی به‌خاطر ترس از دندان‌پزشکی سلامت دندان و لثه‌های خود را کاملاً از دست بدهد. در این مثال تفکر غیرمنطقی فرد این‌گونه است: چون من یک‌بار در مطب دندان‌پزشکی درد کشیده‌ام، پس هر بار و به هر دلیلی که به دندان‌پزشکی مراجعه کنم درد خواهم کشید. یک روان‌درمانگر شناختی – رفتاری می‌تواند با شناسایی و حذف این تفکر غیرواقعی و یافتن روشی برای غلبه بر این ترس، به فرد مبتلا به هراس از دندان‌پزشکی کمک کند.  

 

فواید درمان شناختی رفتاری برای اوتیسم چیست؟

اضطراب یک مشکل شایع و مخرب در افراد اوتیسم است. بسیاری از افراد اوتیسم نیز ممکن است تشخیص‌های دیگری دریافت کنند که چندین بیماری پزشکی مرتبط با این اختلال است. طبق مطالعه محققان دانشگاه یورک، حدود ۷۰ درصد از کودکان اوتیسم با نوعی مشکلات عاطفی مواجه خواهند شد. تقریباً نیمی از این کودکان دچار اضطراب و ۲۵ تا ۴۰ درصد از آن‌ها خشم یا افسردگی را تجربه خواهند کرد. علاوه بر این، این مطالعه نشان داد که درمان شناختی رفتاری افراد اوتیسم کمک می‌کند تا با اضطراب خود کنار بیایند و آن را مدیریت کنند، همچنین هر مشکل عاطفی دیگری را که تجربه می‌کنند را نیز بتوانند مدیریت کنند. کودکان و نوجوانان اوتیسم در مدیریت شرایط استرس‌زا مشکل دارند. درمان شناختی رفتاری برای کودکان دارای علائم خفیف اوتیسم توصیه می‌شود.  

به افراد اوتیسم کمک کنید تا باورهای ناسازگار را تغییر دهند.

افراد اوتیسم باورهای ناسازگاری را نشان می‌دهند که می‌تواند به‌عنوان باورهای نادرست یا غیرمنطقی از جمله افکار منفی تعریف شود. برخی از این باورها شامل تفکر “همه یا هیچ” است. این سبک تفکر غیرمفید، تفکر «سیاه‌وسفید» نیز نامیده می‌شود که در آن فرد به افراطهای یک موقعیّت فکر می‌کند. به‌عنوان‌مثال، اگر یک فرد در مورد توانایی خود برای تکمیل یک کار فکر کند، ممکن است بگوید که واقعاً خوب یا وحشتناک انجام خواهد داد. یکی دیگر از سبک‌های تفکر منفی زمانی است که فرد همه چیز را براساس یک رویداد تعمیم می‌دهد؛ اگر یک فرد اوتیسم در انجام یک کار شکست بخورد، باور می‌کند که در هر کار دیگری که تعیین کرده است شکست خواهد خورد. در نهایت، شخصی‌سازی یک سبک تفکر منفی است که در آن فرد خود را به‌خاطر چیزی که کاملاً تقصیر او نبوده سرزنش می‌کند. درمان شناختی رفتاری در پرداختن به این سبک‌های تفکر در افراد اوتیسم مؤثر است. درمان شناختی رفتاری از دهه ۱۹۶۰ وجود داشته است و هنوز هم تا به امروز مورد استفاده قرار می‌گیرد.گذشته از مسائل مربوط به‌ سلامت روان ، ثابت شده است که درمان شناختی رفتاری برای کودکان و نوجوانان اوتیسم مؤثر است.