اکسی‌توسین هورمونی است که در هیپوتالاموس تولید شده و توسط غده هیپوفیز وارد جریان خون می‌شود. این هورمون باعث احساس عشق و صمیمیت می‌شود. اکسی‌توسین یک هورمون قدرتمند است که به‌عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی در مغز عمل می‌کند، نقش مهمی در تولیدمثل، شروع انقباضات قبل از تولد و همچنین ترشح شیر دارد. همچنین تصور می‌شود که در شناخت و رفتار اجتماعی گسترده‌تر، به طور بالقوه از پیوند مادر و نوزاد و ارتباط عاشقانه گرفته تا نگرش‌ها و تعصبات مرتبط با گروه، دخیل است.
دانشمندان ابتدا نقش اکسی‌توسین را در تعاملات اجتماعی شناسایی کردند. هورمونی که هنگام جفت‌گیری در مغز حشرات ترشح می‌شود، تشکیل یک پیوند تک‌همسری را تسهیل می‌کند. یک مطالعه در سال ۱۹۹۵ نشان داد که مسدودکردن گیرنده‌های اکسی‌توسین حیوانات، پیوند جفتی آن‌ها را مهار می‌کند، امّا تجویز آن منجر به پیوند بدون جفت‌گیری می‌شود. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۰۹، تجویز مقادیر کمی اکسی‌توسین به حشرات جوان، توانایی آن‌ها را برای پیوند در بزرگسالی بهبود می‌بخشد و رفتارهای مشابه اضطراب را کاهش می‌دهد، امّا یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داد که درمان طولانی‌مدّت توانایی آن‌ها را برای پیوند در بزرگسالی مختل می‌کند.
چگونه سطح اکسی‌توسین خون با سطح اکسی‌توسین در مغز مرتبط است؟
این سؤال ساده، جواب ساده‌ای ندارد. برخی شواهد نشان می‌دهد که سطح خونی اکسی‌توسین با سطح این هورمون در مایع مغزی نخاعی ارتباط زیادی دارد که گمان می‌رود منعکس‌کننده فعالیّت اکسی‌توسین در مغز باشد، امّا تحقیق دیگری نشان می‌دهد که سطح آن در خون فرد ممکن است شاخص قابل‌اعتمادی برای سطح هورمون در سیستم عصبی مرکزی او نباشد، زیرا این سطوح بسته به روش‌هایی که برای اندازه‌گیری آن‌ها استفاده می‌شود می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
آیا درمان‌هایی که سطح اکسی‌توسین را افزایش می‌دهند، می‌توانند عملکرد اجتماعی را در افراد اوتیسم بهبود ببخشند؟
اکسی‌توسین موجود در خون نمی‌تواند وارد مغز شود، بنابراین محققان باید آن را به شکل اسپری بینی تجویز کنند. مسیر بویایی که درست بالای حفره بینی قرار دارد و نورون‌ها را به داخل حفره می‌فرستد، می‌تواند اکسی‌توسین تجویز شده از این طریق را جذب کند، مسیر مستقیم بینی به مغز که جریان خون را دور می‌زند.
طبق یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۰، افراد اوتیسم که اکسی‌توسین داخل بینی دریافت کردند، در طول یک بازی مشارکتی توجه بیشتری به چهره دیگران نشان دادند، این شواهد نشان می‌دهد که این هورمون می‌تواند یکی از ویژگی‌های اصلی اوتیسم را برطرف کند. شرکت‌کنندگانی که آن را دریافت کرده‌اند نیز در طول بازی بیشتر از کسانی که آن را دریافت نکرده‌اند، با دیگر بازیکنان درگیر شده‌اند.
طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۷، کودکان اوتیسم که سطوح پایین اکسی‌توسین در خون خود دارند، پس از درمان اکسی‌توسین، مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود می‌بخشند. بااین‌حال، شرکت‌کنندگانی که با سطوح پایین اکسی‌توسین شروع نکردند بهبودی مشابهی را نشان ندادند. طبق تحقیقاتی که نتایج آن در اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد، اسپری بینی این ماده رفتارهای اجتماعی را در گروه دیگری از کودکان اوتیسم بهبود می‌بخشد.
چرا این آزمایش‌های بالینی، نتایج متفاوتی به همراه داشته‌اند؟
یکی از دلایل ممکن است مربوط به نحوه اندازه‌گیری کارآزمایی‌های هورمونی باشد. به‌عنوان‌مثال، در کارآزمایی ۲۰۲۱، محققان از ابزاری استفاده کردند که برای اندازه‌گیری سطوح کناره‌گیری اجتماعی شرکت‌کنندگان طراحی شده بود. الیسار اندری، استادیار روانپزشکی در دانشگاه تولدو می‌گوید: “امّا چنین ابزاری ممکن است برای اندازه‌گیری پیشرفت‌های جزئی در سایر مهارت‌ها، مانند دریافت نشانه‌های شهودی یا هنجارهای ظریف که توانایی افراد اوتیسم را برای عملکرد اجتماعی افزایش می‌دهد، به‌اندازه کافی حساس نباشد.”.
در اوهایو که در مطالعه کوچک ۲۰۱۰ شرکت داشت؛ در آن مطالعه، تیم اندری تماس چشمی را ردیابی کردند، کیفیت تعاملات اجتماعی شرکت‌کنندگان را ارزیابی کردند و از گزارش‌های خودِ شرکت‌کننده‌ها، از تجربیات عاطفی آن‌ها استفاده کردند. کارآزمایی ۲۰۱۷ که در بالا توضیح داده شد از یک پرسش‌نامه بالینی طراحی شده برای سنجش توانایی اجتماعی در افراد اوتیسم و بدون اختلال اوتیسم استفاده کرد.
به گفته کارشناسان، نتایج ترکیبی ممکن است نشان‌دهنده این واقعیّت باشد که اکسی‌توسین داخل بینی ممکن است نتواند به نورون‌های اکسی‌توسین درگیر در رفتار اجتماعی برسد. به‌جای واردکردن آن به مغز، دانشمندان شروع به آزمایش مولکول‌هایی کرده‌اند که می‌توانند از سد خونی مغزی عبور کرده و ترشح طبیعی اکسی‌توسین را تحریک کنند. به‌عنوان‌مثال، داده‌های منتشر نشده نشان می‌دهد که مولکول ملانوتان II می‌تواند ترشح اکسی‌توسین را در مغز بهبود بخشد.
توضیح احتمالی دیگر برای نتایج مختلط این است که اثر این هورمون بر رفتار اجتماعی زمانی محدود می‌شود که زمینه درمان فاقد نشانه‌های اجتماعی باشد. کارشناسان می‌گویند اکسی‌توسین برجستگی یا اهمیّت نسبی محرک‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد. مطالعات درمانی با اکسی‌توسین باید همراه با درمان‌های رفتاری انجام شود تا میزان کارآیی آن‌ها به حداکثر برسد.
