راهکارهای استانداردسازی مراکز اوتیسم; زمانی که کودک خود را به مرکز اوتیسم می‌سپارید، چه معیارهایی را درنظر می‌گیرید؟ تخصص، تجربه و دانش پرسنل، دلسوزی، مراقبت و اهمیت به کودکان، محیطی آرام و پاکیزه، هزینه‌ها و خیلی موارد دیگر. یکی از نکاتی که والدین و بسیاری از مراقبین کودکان اوتیسم همواره در انتخاب مرکز مخصوص این افراد مدنظر دارند، شرایط استانداردسازی مراکز اوتیسم است. در ادامه درخصوص راهکارهای طراحی فضاهای مناسب افراد اوتیسم، مناسب سازی و استانداردسازی مراکز اوتیسم بیشتر خواهیم گفت.
اختلال طیف اوتیسم یک اختلال عصب‌رشدی است که در سال‌های اولیه رشد کودک، معمولا از دو سالگی خودش را نشان می‌دهد. این اختلال بیشتر در رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی بروز پیدا می‌کند. کودکان دارای اوتیسم ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ مثل مقاومت دربرابر تغییر، رفتارهای کلیشه‌ای، برقرار نکردن ارتباط چشمی و حساسیت به محرک‌های محیطی همچون نور، صدا، بافتها.
عوامل مختلفی در بروز اختلال طیف اوتیسم نقش دارند. عواملی همچون ژنتیک، محیط و علل زیست محیطی. نرخ شیوع این اختلال در پسران بیشتر از دختران است و هرچقدر زودتر این اختلال تشخیص گرفته و مداخلات لازم انجام شود، تاثیرات بهتر و پایدارتری هم به همراه خواهد داشت. اوتیسم اختلال بوده و بیماری نیست و نمی‌توان آن را درمان کرد. اما مداخله به موقع، هدفمند و تخصصی می‌تواند در بهبود علائم یا جلوگیری از شدت گرفتن اختلال نقش داشته باشد.
استانداردسازی مراکز اوتیسم
با توجه به ویژگی‌هایی که برای کودکان اوتیسم برشمردیم، مراقبت از این افراد هم ویژگی‌های خاص خود را دارد. کودکان اوتیسم با توجه به طیفی که فرد در آن قرار داشته باشد با انواع اختلالات پردازش حسی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. برای همین مراقبت از آنها هم شرایط خاصی را می‌طلبد. محیط‌هایی که خدمات ویژه کودکان اوتیسم را ارائه می‌کنند باید استانداردهای خاصی را رعایت کنند و استانداردسازی مراکز اوتیسم همواره از اولویت‌های مدیران این مجموعه‌ها است. در ادامه ویژگی‌هایی این مراکز را بررسی می‌کنیم.
یک مرکز استاندارد چه ویژگی دارد؟
-
کنترل صدا:
از جمله اصولی که باید در استانداردسازی مراکز اوتیسم مدنظر قرار گیرد مسئله صدا است. صداهای پس‌زمینه‌ای که شاید برای ما هیچ مشکلی ایجاد نکنند یا اصلا از آنها خبردار نشویم، می‌توانند به شدت برای فرد اوتیسم آزاردهنده باشند. موسیقی، صدای دستگاه‌های مختلف، صدای ترافیک و بوق خودروها، صدای باد، مکالمات پرسروصدا. این عوامل تمرکز و تعادل کودک را برهم زده و آزارش می‌دهد. این کودکان معمولا در این مواقع آشفته شده، گریه یا فرار می‌کنند، جیغ می‌کشند یا گوش‌های خود را می‌گیرند. برای همین مهم است که دیوارها و پنجره‌های مراکز اوتیسم از این نظر استاندارد باشد. استفاده از شیشه‌های دوجداره، عایق کردن دیوارها، تاسیس محل در منطقه‌ای آرام و بی‌سروصدا، آموزش پرسنل و دیگر راهکارهای معماری و استانداردسازی مراکز اوتیسم در این زمینه ضروری است.
-
نور
نورهای بیش از اندازه معمولا برای افراد اوتیسم آزاردهنده خواهد بود. لامپ فلورسنت بخاطر نور ضربان‌دار و سوسو زدنش باعث خستگی کودکان اوتیسم شده و کاهش تماس چشمی و دامنه توجهشان را به همراه خواهد داشت. از جمله اقدامات مناسب برای استانداردسازی مراکز اوتیسم در این راستا، استفاده از نور طبیعی و لامپ رشته‌ای، لامپ حباب‌دار و پوشاننده است تا آرامش بیشتری برای کودکان به همراه داشته باشد.
-
رنگ
از دیگر مواردی که باید در استانداردسازی مراکز اوتیسم مدنظر قرار گیرد، انتخاب رنگ مناسب محیط است. تا حد امکان از رنگ‌های تند و آزاردهنده، رنگ‌های مختلفی که حواس فرد را پرت می‌کنند، اجتناب کنید.
-
سایر عوامل محیطی
یکی دیگر از عوامل مهم در استانداردسازی مراکز اوتیسم کاهش محرکات محیطی و عوامل حواس‌پرتی است. شلوغ کردن دیوارها با علائم مختلف، باعث می‌شود حواس فرد پرت شود و نتواند ارتباط چشمی لازم را با مربیان برقرار کند.
لازم به یادآوری است که هرگونه عاملی که می‌تواند خطری برای فرد اوتیسم داشته باشد باید حذف شود. پریزهای برق باید ایمن‌سازی شوند. دستگاه‌های برقی، وسایل برنده، مداد نوک تیز و… باید دور از دسترس باشند. علاوه بر این موارد، ممکن است عاملی توجه کودک اوتیسم را جلب کند و وی به مسیری هدایت شده و از مرکز اوتیسم خارج شود. حتما باید در این خصوص هم استانداردسازی مراکز اوتیسم صورت بگیرد و با استقرار نگهبانان، قفل کردن درب خروج و ایمن‌سازی درب خروج، از هرگونه حادثه احتمالی جلوگیری شود.
