نقش محیط های آموزشی در توانمندسازی کودکان چیست؟ آموزش یکی از اصول حقوق بشر است، و در کانون ارتقای عدالت و بالندگی در جامعه قرار دارد. نقش محیط‌های آموزشی در توانمندسازی کودکان اوتیسم بر کسی پوشیده نیست. مدارس برای همین نقش مهمی در ایجاد نوآوری‌های آموزشی در آموزش فراگیر در اوایل دوران کودکی (ECE) برای کودکان خردسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارند.
آموزش فراگیر به زبان ساده یعنی همه‌دانش آموزان صرف‌نظر از محدودیت‌های جسمی، توانایی‌ها و سطوح مختلف توانمندی به مدارس مشابه بروند و بتوانند از امکانات آموزشی در نزدیکی محل زندگی خود بهره‌مند شوند. کودکان در آینده خواه‌ناخواه با اقشار مختلف جامعه در ارتباط خواهند بود، بنابراین لازم است که از سنین پایین در کنار مردم عادی بوده و با آنها تعامل و ارتباط داشته باشند.
آموزش فراگیر چیست؟
اختلال طیف اوتیسم، یک اختلال رشدی است که بر نحوه تعامل و ارتباط کودک با دنیای اطرافش تأثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند در سطوح مختلف بروز کند و علائم متنوعی داشته باشد. براساس نظر متخصصان، همه کودکان طیف اوتیسم، صرف‌نظر از شدت اختلال، نیاز به آموزش ویژه دارند. این آموزش‌ها می‌توانند به بهبود مهارت‌های شناختی، رفتاری، اجتماعی و ارتباطی کودک کمک کنند.
امکان ایفای نقش محیط‌های آموزشی در توانمندسازی کودکان اوتیسم بر اساس برترین عملکرد از طریق هماهنگی در سطح سیستم و باوجود کارکنان در نقش‌های حمایتی و همچنین سیاست کلی صریح، ساده، واقع‌گرایانه و قابل‌اعمال به دست می‌آید. الگوهای مختلف حمایت در کل سیستم را می‌توان برای موارد زیر استفاده نمود:
- تیم‌های حامی یادگیری مبتنی بر منطقه
- معلمین مدعو یا مشاور
- حمایت منطقه‌ای
- مدارس تخصصی یا مراکز حمایتی
فواید و نقش محیط‌های آموزشی در توانمندسازی کودکان اوتیسم
شاید بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تأثیر این نوع از آموزش، افزایش حس عزت‌نفس، اعتمادبه‌نفس و تقویت روحیه دانش‌آموزان کم‌توان یا دارای نیازهای خاص باشد. آموزش فراگیر، موقعیتی را فراهم می‌کند که این دانش‌آموزان بدون ترس از قضاوت‌شدن و بدون حس تحقیر و خودکم‌بینی موفق به برقراری روابط مثبت با همسالان خود گردند، نیازهای آموزشی خود را پاسخ دهند و از کودکی با دنیای واقعی روبه‌رو شوند. این نوع از آموزش کمک می‌کند این کودکان توانایی‌های خود را در سطوح مختلف بپذیرند و با گرفتن بازخورد مثبت از اطرافیان خود، نسبت به پیشرفت و توسعه مهارت‌های خویش انگیزه پیدا کنند.
چگونه کودکان اوتیسم را در محیط‌های آموزشی فراگیر توانمند کنیم؟
شناسایی کارآمد علایم و اثرات اختلالات رشدی در میان کودکان دارای معلولیت، تشخیص و مدیریت بروز رایج اختلالات رشدی تحت این اهداف خاص، درک اصول کلی فراگیری در مدارس، آموزش معلمین در شناسایی و مدیریت دغدغه‌ها و اختلالات رشدی و آشناسازی آنها با به‌روزترین مطالب در زمینه مسائل سلامت روان و حمایت آموزشی در مدارس در اولویت است.
مشکلات رشدی و یادگیری کودکان شاید با ترکیبی از عوامل از جمله بیولوژی، خانواده، مدرسه یا جامعه مرتبط باشند؛ بنابراین، هنگامی که کودکان مشکل خاص یادگیری، عاطفی یا رفتاری از خود بروز می‌دهند معلمین فارغ از آگاهی شدت، تداوم و فراوانی این مشکل باید اطلاعات را از منابع مختلف جمع‌آوری کنند تا کلیه عوامل ممکن کمک‌کننده به مشکل رفتاری کودکان را درک نمایند. کودکان دارای نیازهای ویژه باید در نظام آموزش گنجانده شده و برنامه درسی برای پاسخ به نیازهای آنان انعطاف‌پذیر گردد. ارتباط مابین معلمین و والدین به دو طرف کمک نموده تا درک بهتری در مورد رفتار کودکان تحت شرایط مختلف کسب نمایند و آنکه معلمین و والدین باید وقت بیشتر برای کمک و پایش انطباق کودکان صرف کنند.
راهکارهایی برای ارتقاء محیط‌های آموزشی در توانمندسازی کودکان اوتیسم
- ساماندهی انتظارات کاری
- ارائه دستورالعمل‌های گام‌به‌گام
- ارائه ادوات بصری برای مشخص‌کردن اطلاعات
- صراحت تاحدامکان
- ارائه ساختار کلاسی قابل‌پیش‌بینی و هم‌نواخت
- ارائه اطلاعات درآن‌واحد فقط به میزانی که دانش‌آموز بتواند پردازش کند
- شناخت توانایی‌های هر دانش‌آموز
- دانستن، درک و اجرای توصیه‌ها
نتیجه‌گیری
آموزش فراگیر، حقوق افراد جامعه را برابر می‌سازد و از ارزش اجتماعی افراد مختلف با توانمندی‌های متفاوت حمایت می‌کند. دستیابی به مزایای آموزش فراگیر و بهره‌مندی صحیح از فرصت‌های این نظام آموزشی مستلزم این است که ملزومات این نظام فراهم گردد. نقش محیط‌های آموزشی در توانمندسازی کودکان اوتیسم غیرقابل‌انکار است. ضرورت دارد تا شرایط مناسب برای دسترسی همه کودکان اوتیسم به فضاهای آموزشی مهیا شود. دوست اتیسم، موسسه‌ی خیریه برای حمایت از کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم. با ارائه اطلاعات، منابع و خدمات حمایتی، به والدین و کودکان کمک می‌کنیم تا با چالش‌های اوتیسم بهتر مقابله کنند.
