محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم؛ یکی از اقداماتی که در افزایش کیفیت زندگی افراد اوتیسم و خانواده‌هایشان نقش دارد، ایجاد محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم است. اوتیسم اختلالی عصب‌رشدی است، که مادام‌العمر است و زندگی فرد و خانواده‌اش را، از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و روانی تحت تاثیر قرار می‌دهد. زندگی در یک محیط اجتماعی پذیرا، پویا و همدلانه، قطعاً شرایط را برای کودکان اوتیسم راحت‌تر می‌کند. اما منظور ما از محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم چیست؟ در ادامه این مفهوم را بیشتر توضیح می‌دهیم.

محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم

یک محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم، محیطی است که در آن افراد امکان رشد و شکوفایی استعدادهای خود را دارا باشند. در این محیط نقاط ضعف کودکان هم، شناسایی می‌شود و با انواع شیوه‌های صحیح آموزشی، مثل تحلیل رفتار کاربردی، اصلاح می‌شود. مهم است که والدین با دقت در رفتارهای کودک خود، از همان سنین پایین، هرگونه ضعف کودک نسبت به دیگران و همچنین مراحلی از رشد را، که او کندتر از سایرین طی می‌کند شناسایی کنند، تا در صورتی که بچه اوتیسم دارد، در اسرع وقت آن را تشخیص دهند و درمان را شروع کنند.

کودکان در محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم برچسب نمی‌گیرند و مورد قضاوت قرار نمی‌گیرند. این امر مستلزم آن است، که اوتیسم در جامعه فرهنگسازی شود و اعضای آن با این اختلال آشنا باشند. حرفه‌های مختلف، دانش‌آموزان، دانشجویان و خانواده‎‌هایی که با اختلال طیف اوتیسم آشنا هستند، با کودکان اوتیسم همراهی می‌کنند و آنها یا خانواده‌هایشان را قضاوت نمی‌کنند.

اوتیسم و نیازهای اجتماعی کودکان

یکی از چالش‌های کودکان اوتیسم روابط اجتماعی، تعاملات و ارتباطات آنها است. این کودکان معمولاً در برقراری تعاملات عادی و روزمره، به مشکل می‌خورند. آنها قادر به برقراری تماس چشمی نیستند، خیلی مواقع نمی‌دانند چگونه باید یک مکالمه را شروع کنند و همچنین با کنایات، استعارات و دروغگویی هم آشنایی ندارند. تفاوت‌های اجتماعی این کودکان، با سایر کودکان و بزرگسالان آنها را بیشتر مستعد کناره‌گیری و طرد می‌کند. این در حالی است، که آنها هم نیازهایی اجتماعی دارند و با وجود اینکه شاید نوع تعاملاتشان، متفاوت باشد و یا نتوانند مثل باقی کودکان با دیگران ارتباط برقرار کنند، اما نیاز به حضور در اجتماع را دارند.

تعاملات اجتماعی و آموزش آن به کودکان اوتیسم، این امکان را می‌دهد تا بتوانند نیازهای خود را برآورده کنند. نیازهای اجتماعی کودکان، می‌تواند نیاز به بازی کردن، بیرون رفتن و ورزش‌های گروهی باشد. این مهارت‌ها که در کودکان دیگر، تنها با مشاهده و الگوبرداری آموخته می‌شود، در کودکان اوتیسم از طریق کاردرمانی، بازی‌درمانی و رفتاردرمانی یاد گرفته می‌شود.

فعالیت های اجتماعی مناسب برای اوتیسم

با توجه به برخی محدودیت‌های ارتباطی کودکان اوتیسم، فعالیت‌های اجتماعی آنها نیز شاید با سایرین دارای فرق‌هایی باشد. مثلاً بازی‌های رقابتی و محیط‌های کاری‌ای که در آن، سطح رقابت بالا است برای کودکان اوتیسم چندان مفید نیست. معمولاً با توجه به علاقه افراد اوتیسم به امور ثابت و روتین‌های پایدار، بهتر است این افراد در محیط‌هایی مشغول شوند، که ثبات و پایداری بیشتری دارا باشد. فعالیت‌های هنری، مثل موسیقی نواختن از جمله فعالیت‌های اجتماعی‌ای هستند، که علاوه بر رشد و پرورش استعداد کودک اوتیسم، در بهبود حساسیت‌های حسی او نیز نقش دارند. همچنین در صورتی که کودک مهارتی یاد بگیرد و در آن توانمند شود، اعتماد به نفس بیشتری نیز پیدا خواهد کرد.

آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان اوتیسم

کاردرمانگران معمولاً با شناسایی نقاط ضعف و قوت کودکان اوتیسم، انواع مهارت‌هایی که کودک در آن استعداد دارد را شناسایی می‌کنند و آنها را تقویت می‌کنند. کاردرمانگران در یک محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم، انواع مهارت‎‌های اجتماعی و تعاملات سازنده را، به آنها آموزش می‌دهند. مهارت‌هایی مثل نوبت گرفتن، صبر کردن، درخواست کردن، برقراری گفتگو و تماس چشمی از جمله مهارت‌های اجتماعی‌ای هستند، که با تمرین‌های مختلف و خرد کردن وظایف به کودکان اوتیسم، آموزش داده می‌شوند.

نقش همسالان در موفقیت اجتماعی

همسالان در موفقیت اجتماعی کودکان اوتیسم، نقش بسزایی ایفا می‌کنند. آنها می‌توانند عامل بازدارنده یا پیش‌برنده کودک اوتیسم باشند. همسالانی که کودک را مورد قلدری قرار می‌دهند، او را طرد می‌کنند یا حاضر به معاشرت با وی نیستند، علائم کودک را تشدید می‌کنند و مانع رشد و پیشرفتش خواهند شد. در صورتی که اگر در مدرسه، درباره اوتیسم در جلسات مشترک کودکان و والدین آموزش داده شود و کودکان درباره آن بیشتر بدانند، همدلی و همراهی بیشتری با کودکان اوتیسم، خواهند داشت و به رشد و شکوفایی آنها کمک خواهند کرد.

استراتژی‌های کاهش اضطراب در محیط اجتماعی

کودکان اوتیسم معمولاً با حضور در محیط‌های اجتماعی، دچار اضطراب و استرس هم می‌شوند. سروصداهای زیاد، نورهای شدید و انواع بوها، می‌تواند حواس آنها را تحریک کند و آزارشان دهد. در عین حال، آنها متوجه نگاه خیره، بی‌توجهی یا برخورد تند افراد ناآشنایی که به علت ناآگاهی از علائم اوتیسم، به آنها یا خانواده‌شان برچسب می‌زنند می‌شوند و این عامل، اضطراب اجتماعی آنها را افزایش می‌دهد. در همین راستا برای ایجاد یک محیط اجتماعی مساعد برای کودکان اوتیسم ضرورت دارد، تا آگاهی‌بخشی لازم در رسانه‌های مختلف، سیستم آموزشی و تعاملات اجتماعی بین فردی صورت بگیرد.