فرهنگ کمک به نیازمندان; فرهنگ کمک به نیازمندان از دیرباز در جامعه ایرانی وجود داشت. کمک به نیازمندان در قرآن، همواره ذکر شد، و حتی پیش از ورود اسلام به ایران نیز در متون باستانی ایرانی از تاثیر کمک به نیازمندان در زندگی گفته شده است. اما ترویج نیکوکاری و فرهنگ‌سازی برای کمک به نیازمندان چه فایده‌ای در زندگی شخصی و اجتماعی ما دارد؟
فرهنگ کمک به نیازمندان: چرا باید کمک کنیم؟
دستاوردهای تحقیقات مختلف نشان داد، که افراد خیّر و کسانی که به همنوعات خود کمک می‌کنند، از آرامش، شادی، رضایت از زندگی و امید به زندگی بیشتری برخوردار هستند. این در حالی است که عدم کمک به دیگران می‌تواند همراه با احساس انزوا و افسردگی باشد. امیل دورکیم در نظریه همبستگی اجتماعی خود نشان داد، که در جوامعی با همبستگی اجتماعی بالاتر، پیوند بین افراد نیز قوی‌تر است. در صورتی که فرهنگ کمک به نیازمندان در جامعه بسط پیدا کند، بر میزان اعتماد اجتماعی در جامعه افزوده شده و مشارکت اجتماعی هم بیشتر می‌شود. چرا اعتماد اجتماعی مهم است؟
شما از زمانی که پول خود را به بانک می‌سپارید، یعنی به سیستم بانکی اعتماد کردید، زمانی که راز خود را به دوست یا بستگانتان می‌گویید، این کار را با حفظ اعتماد انجام دادید و بسیاری کارهای ساده‌ای که هر روز انجام می‌دهیم و به آن فکر هم نمی‌کنیم. کمک به نیازمندان اینترنتی هم از دیگر اقدامات خیری است که نیازمند وجود اعتماد اجتماعی است. این کارها مستلزم اعتماد متقابل و مشارکت ما در جامعه هستند. کمک به نیازمندان در جامعه از دیگر راه‌هایی است که می‌تواند با افزایش اعتماد اجتماعی، همبستگی جامعه را افزایش دهد، و پیوند بین افراد را مستحکم کند.
کمک به نیازمندان در متون اسلامی
در آیه ۲۷۰ سوره بقره قرآن از چگونگی انفاق آشکار یا پنهان سخن می‌گوید و می‌فرماید: «اگر انفاق‌ها را آشکار کنید، چیز خوبی است و اگر آنها را مخفی سازید و به نیازمندان بدهید، برای شما بهتر است و قسمتی از گناهان شما را می‌پوشاند (و در پرتو بخشش در راه خدا، بخشوده خواهید شد) و خداوند به آنچه انجام می دهید، آگاه است». فرهنگ کمک به نیازمندان در آیات قرآنی هم ذکر شده است و احسان و نیکوکاری از آموزه‌های همیشگی این کتاب آسمانی است که به اقشار نیازمند و مستضعف جامعه اشاره می‌کند. کمک به نیازمندان در قرآن همواره مورد تاکید بود و یکی از راه‌های جمع‌آوری توشه جهان پس از مرگ عنوان شد.
قرآن زکات را نوعی مالیات می‌داند که شامل کمک‌های مالی به فقرا و محتاجان می‌شود. انفاق نیز در قرآن به عنوان دادن به خداوند مطرح شده و اهمیت بسیاری دارد. زکات و صدقه حق معلوم نیازمندان و محرومات در قرآن است و کمک به فقرا و محتاجان واجب.
کمک به نیازمندان در متون پیش از اسلام
در متون پیش از اسلام نیز رگه‌های فرهنگ کمک به نیازمندان قابل مشاهده است. مبنای مذهبی تمدن ایران باستان بر اساس آموزه‌های زرشت بنیان شد. طبق آیین زرتشت جهان دو طیف خیر و شر دارد. مثلا در این آیین، بیماری، فقر، بی‌سوادی و امثال آن از مصادیق اهریمن هستند. برای همین روزهایی از سال به عنوان «گاهنبار» به اطعام فقرا و نیایش اختصاص دارند. همچنین در آیین زرتشتی همواره بخشی از درآمد به فقرا و نیازمندان اختلاص دارد. در مراسم «ورهرام» نیز که مصادف با چهاردهم اسفند ماه است، زرتشتیان به نیایشگاه رفته و ضمن عبادت، مقداری از درآمد سالانه خود را برای کمک به نیازمندان و امور خیر اختصاص می‌دهند.
کمک به نیازمندان در دنیای امروز
تاثیر کمک به نیازمندان در زندگی بر هیچکس پوشیده نیست. انسان با قدرت همدلی، هرگاه کمکی به دیگری می‌کند، احساس رضایت درونی بیشتری در خود حس می‌کند. وقتی صحبت از فرهنگ کمک به نیازمندان می‌شود، لزوما منظور کمک مالی هنگفت نیست. حتی اندک مقداری که شاید برای ما دارای هیچ معنایی نباشد، می‌تواند در زندگی فردی دیگر تحولی عظیم ایجاد کند.
در دنیای امروز پر از نابرابری و فشارهای اقتصادی، فرهنگ کمک به نیازمندان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در جامعه جدید شکل کمک نیز تغییراتی به خود دید. یکی از انواع جدید آن هم کمک به نیازمندان اینترنتی است. اکنون دیگر خیرین می‌توانند بدون جابه‌جایی یا رفت‌وآمد به جای خاصی، کمک‌های مالی خود را تنها از درگاه‌های اینترنتی ارائه کنند. این کار نیازمند اعتماد به موسسات معتبر خیریه است. ضرورت دارد تا پیش از هرگونه اقدام به کمک مالی، خیرین تحقیقات کافی درخصوص موسسات خیریه کرد، و با آگاهی اقدام به کمک نمایند تا سودجویان در این عرصه، اعتماد آنها را خدشه‌دار نکنند.
