انسان دوستی یکی از ارزش‌های مهم هر جامعه است که بیش از هر زمان دیگری در دوران امروز در معرض خطر قرار گرفت. اگر وسط جاده کسی را دیدید که با خودروی خرابش گوشه‌ای ایستاده است، چقدر احتمال دارد توقف کرده و به او کمک کنید؟ اگر در خیابان کسی بهتان بگوید که تلفنش را دزدیدند و می‌شود تلفن همراهتان را لحظه‌ای به او قرض بدهید، آیا این ریسک را می‌کنید؟ آیا به افراد فقیر گوشه‌وکنار خیابان کمک می‌کنید، یا آنها را شیادان ثروتمندی می‌دانید که به دنبال زدن جیب شما و سوء استفاده از ارزش های انسانی هستند؟ بیایید ببینیم انسان دوستی چیست و چه تاثیری در بهبود شرایط جامعه دارد.

مطلب پیشنهادی: راه های حمایت از کودکان اوتیسم

انسان دوستی چیست ؟

انسان دوستی یعنی دوست داشتن انسان! یعنی هر انسانی، فارغ از طبقه، رنگ پوست، جنسیت و ظاهر خود، ارزش انسانی دارد و شایسته دوستی است. اینکه شما به دوستتان کمک کنید و وقتی به کرونا مبتلا شد، برایش غذا درست کنید و درب خانه‌اش تحویل دهید، نوع‌دوستی شما را نشان می‌دهد. اما از طرفی انسان دوستی به معنای اقدام کمک به دیگران برای شما هزینه هم دارد. اگر طرف مقابل دوست یا خویشاوند شما باشد، قابل درک است، اما چرا باید به کسی که نمی‌شناسیم کمک کنیم؟ اگر کسی از احساسات شما سوء استفاده کند و نوع‌ دوستی شما را به نفع اهداف خود تحریک کند چه؟

آیا انسان دوستی امری ذاتی در ما است؟

تا سال‌ها باور بر این بود که انسان‌ دوستی واقعی در طبیعت وجود ندارد. حتی وقتی برخی حیوانات برای برخی دیگر خودشان را قربانی می‌کنند هم در پی یک نفع پنهانی هستند. داروین با نظریه بقای اصلح، یکی از افرادی بود که ثابت کرد ژن‌های خودخواه برنده هستند. اما آیا واقعا چنین است؟ این نظرگاه حاکی از دیدگاهی فردگرایانه در درک از انسان است. در حالی که وقتی گله حیوانات همه دور هم جمع می‌شوند تا از هم دربرابر خطر بیرونی محافظت کنند، در حال حفظ جمعی بقای خود هستند. در تلاش برای بقا، همیشه آنچه به نفع گروه است، به نفع فرد نیست،  همین تضاد بین نیازها باعث می‎شود تا درک تکامل نوع‌دوستی پیچیده شود.

این مسئله در بقای انسان قابل مشاهده است. یکی از محرک‌های توسعه انسان دوستی و همکاری انسانی این واقعیت است که در ابتدای نسل بشر افرادی که بهتر باهم کار و مشارکت داشتند، احتمال زنده ماندنشان بیشتر بود. در واقع ویژگی نوع‌دوستی ما می‌تواند محصول انتخاب ژنتیکی هم باشد، چون این ویژگی به اجداد ما کمک کرده است تا در جنگ‌ها موفق شوند. طبق آخرین دستاوردهای علمی امکان اینکه ژن‌هایی که همکاری را ترویج می‌کنند بقا پیدا کنند، بیشتر است. نوع‌دوستان با مشارکت بیشتر در کارهای گروهی بر افراد خودخواهی که حاضر به کنار گذاشتن منافع خود برای دیگران هستند، پیروز خواهند شد.

آیا انسان گرگ انسان است؟

توماس هابز فیلسوفی است که انسان را گرگ انسان نامید. او در اثر جاودانه خود «لویاتان» این نقل قول مشهور را از نمایش‌نامه آسیناریا نوشته پلوتوس گرفت تا وضعیت جامعه انسانی زمانه خود را توصیف کند. بسیاری معتقدند که اندیشه اصلی لیبرالیسم از آرای هابز نشئت گرفت . او در توصیف جهان جدید تاکید دارد که هرکسی در جهت تامین منافع شخصی خود تلاش می‌کند و نفع‌جویی اساسی‌ترین انگیزه عمل است. جدا از ماهیت فلسفی این نظر و ایده‌های سیاسی پشت آن، در جامعه جدید ما خودخواه‌تر شدیم. ارزش‌های فردگرایانه جامعه مدرن با ارزش های انسانی و انسان دوستی گاها در تضاد قرار می‌گیرد.

زمانی که در مدرسه و کار و زندگی بر رقابت تاکید می‌شود، نگرش فردگرایانه و خودخواهانه تقویت شده و انسان دوستی تضعیف می‌شود. مسئله‌ای که در جوامع جهانی به معضل تبدیل شده و با تلاش برای تقویت نهادهای مدنی، ان‌جی‌اوها و خیریه‌ها، بسیاری از افراد دغدغه‌مند به دنبال احیای این پدیده غریضی و اجتماعی هستند.

ارزش های انسانی چه تاثیری در بهبود شرایط جامعه دارد؟

بد نیست بدانید که افراد نوع‌دوست و خیّر از احساس رضایت درونی بیشتری برخوردار هستند. طول عمر آنها بیشتر است و بین اطرافیان خود هم از محبوبیت بیشتری برخوردارند. این در حالی است که افرادی که فاقد حس انسان دوستی هستند، بیشتر از افسردگی رنج می‌برند. اینها تنها پیامدهای فردی اولویت دادن یا ندادن به ارزش های انسانی هستند. اما در سطح جامعه، مطابق با آرای امیل دورکیم، جامعه‌شناس کلاسیک فرانسوی، در جامعه‌ای که احساس نوع‌دوستی قوی‌تر باشد، همبستگی اجتماعی نیز قوی‌تر است. همبستگی اجتماعی باعث می‌شود تا افراد کم‌تر خودخواه باشند و بیشتر به هم‌نوعان خود کمک کنند.

افزایش پیوند بین اعضای جامعه، در شرایط بحرانی باعث می‌شود تا آدم‌ها احساس تنهایی نکنند، در مواقع نیاز پشت هم باشند و در نتیجه زندگی را بیشتر دوست داشته باشند. این مسئله در بلندمدت اثرات مهمی روی اقتصاد جامعه هم دارد. کمک به هم نوع، مثلا در کارهای خیر باعث می‌شود تا افراد بیشتری امکان رشد و نمو داشته باشند. افرادی که هزینه تحصیل ندارند، امکان یافتن شغل مناسب را نداشته و صرفا مصرف‌کننده خواهند بود، اما در صورتی که افراد توانایی ادامه تحصیل و پیدا کردن شغل را داشته باشند، به پویایی اقتصادی جامعه هم کمک می‌شود.

نتیجه‌گیری

انسان دوستی در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی و اقتصادی، مزایای زیادی برای جامعه دارد. جامعه‌ای که در آن ارزش های انسانی پررنگ باشد، در دوران جنگ و بحران‌های اقتصادی تاب‌آوری بیشتری داشته و احتمال غلبه بر مشکلات با همکاری جمعی در آن بالاتر خواهد بود. دوست اتیسم، موسسه‌ی خیریه برای حمایت از کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم. با ارائه اطلاعات، منابع و خدمات حمایتی، به والدین و کودکان کمک می‌کنیم تا با چالش‌های اوتیسم بهتر مقابله کنند.