تربیت مربیان خلاق; یکی از چالش‌های مراکز تربیت معلم در دنیای امروز تربیت مربیان خلاق است. حتما وقتی مربیان امروز را با مربیان و معلمین قدیم مقایسه می‌کنیم، اهمیت این مسئله بیشتر به چشم ما ظاهر می‌شود. در سال‌های گذشته مربیان با سنین عمدتا بالا، در حوزه‌های مختلف، از روش‌ها و چارچوب‌های سفت‌وسخت و غیرقابل تغییر از پیش تعیین شده پیروی می‌کردند. خلاقیت در کلاس‌ها به میزان حداقل بود و بچه‌ها طبق اصول مشخصی وارد کلاس می‌شدند و با پایان زمان آموزشی از فضای آموزشی (مدرسه، کارگاه، موسسه آموزشی و…) خارج می‌شدند. این تغییرات در جامعه جدید و بین کودکان نسل حاضر به قدری شدید است که می‌توان در ظاهر مربیان، فضای آموزشی و نحوه چینش کلاس هم آن را مشاهده کرد.
با توجه به این نیازهای جامعه جدید در این مقاله به دنبال بررسی نقش و اهمیت تربیت مربیان خلاق هستیم و راهکارها و روش‌های آن را کنکاش خواهیم کرد.
تربیت مربیان خلاق; نقش مربیان در جامعه چیست؟
یکی از دلایل اهمیت تربیت مربیان خلاق به نقش آنها در جامعه برمی‌گردد. مربیان در تامین بهداشت روانی کودکان و نوجوانان نقش کلیدی دارند. مربیان تنها نقش آموزشی ندارند. البته که دانش مربی در حوزه تدریسی و فعالیت خود در انتقال دانش اهمیت زیادی دارد. مسلما اولین نقش مربی آموزش است و در صورت نداشتن دانش در اولین ماموریت خود شکست خواهد خورد. اما در عین حال آنها هستند که می‌توانند با منش خود بسیاری از اصول پرورشی را در کنار آموزش بر عهده بگیرند. مثلا مربی در پرورش حس اعتماد به نفس کودک و نوجوان نقش مهمی دارد. فرض کنید کودک سوالی که مربی پرسیده است را به غلط جواب بدهد.
سرکوب فرد و برخورد تند با او می‌تواند جلوی فکر کردن، حتی غلط را هم در کودک بگیرد. در حالی که تصحیح کودک و در عین حال برخورد شایسته هنگام مواجهه با پاسخ غلط می‌تواند به کودک کمک کند تا در صورتی که دوباره از وی سوال پرسیده شد، برای پاسخ دادن پیش‌قدم شود.
یک عامل مهم دیگر که برای تربیت مربیان خلاق اهمیت دارد این است که مربیان با انواع کودکان و نوجوانان سروکار دارند. مربیان کودکان اوتیسم مثلا باید علاوه بر دانش غنی در حوزه کاری خود، توانایی رشد و ارتقای کودک اوتیسم را هم داشته باشند. مربیان ممکن است با کودکانی که اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی دارند، کودکان دارای تروما و کودکانی با نواقص جسمی سروکار داشته و برای همین باید درخصوص مواجهه با این بچه‌ها آمادگی و آموزش لازم را داشته باشند. مربیان در سنین مختلف می‌توانند نقش الگو را برای فراگیران خود ایفا کنند و به همین دلیل باید بتوانند منش و اخلاقی نمونه داشته باشند.
مربیان خلاق چه ویژگی‌هایی دارند؟
هنگام تربیت مربیان خلاق باید به خاطر داشت که این مربیان باید در درجه اول یکسری خصوصیات را در خود پرورش بدهند. مثلا مربیان کودکان اوتیسم باید همواره صبر و حوصله فراوان داشته باشند. آنها باید بتوانند با انواع چالش‌های موجود آموزش‌های ضروری کودکان را تامین کنند. خلاقیت ویژگی مهم مربیان است که به صور مختلف بروز پیدا می‌کند. مثلا در صورتی که کودک اوتیسم دچار آشفتگی شد، یا از رنگ، صدا یا بوی خاصی اذیت شد، مربی باید بداند که چطور به سرعت مشکل را برطرف کرده و حواس کودک را به کلاس برگرداند. برای همین تلاش برای جلب توجه فراگیرنده اهمیت زیادی دارد. در این زمینه مربی باید فعالیت‌های خلاقانه مختلفی مطابق با نیاز کودک و علاقمندی‌هایش طراحی کند تا سطح اشتیاق کودک در کلاس بالا بماند.
راهکارها و روش‌های تربیت مربیان خلاق
در درجه اول تربیت مربیان خلاق به دو عامل بستگی دارد. آموزش‌دهندگان به مربیان و اصول آموزشی خود باید از خلاقیت بالایی برخوردار باشند و دوم اینکه روحیه خلاقیت در خود معلم هم وجود داشته باشد. یکی از شیوه‌های خلاق آموزشی که امروزه مورد استقبال زیاد آموزش‌دهندگان و فراگیران بوده است، گنجاندن بازی، اکتشاف و آزمایش حین آموزش است. در صورتی که اصول آموزشی با بازی همراه باشند، بهتر در ذهن مخاطب (در هر سنی) جای خواهند گرفت. استفاده از موسیقی نیز یکی دیگر شیوه‌های خلاقانه آموزشی است که بسیاری از مربیان از آن استفاده می‌کنند. آموزش مفاهیم در قالب شعر و موسیقی در روحیه فراگیرندگان نیز بسیار تاثیرگذار است.
یکی دیگر از مواردی که در تربیت مربیان خلاق قابل آموزش است، مسئله زمان است. به مربی زمان محدودی بدهید و از او بخواهید به هر شکلی که دوست دارد یک مفهوم را آموزش دهد. محدودیت زمانی مربی را وادار خواهد کرد تا خارج از چارچوب فکر کرده و دست به خلاقیت بزند. همچنین در تربیت مربیان خلاق اصول کار گروهی را نادیده نگیرید. خرد جمعی معمولا در پرورش خلاقیت به صورت گروهی موثر است که با ایجاد مسابقات گروهی بین دانش‌آموزان قابل دستیابی است.
نتیجه‌گیری
فراگیران به اصولی که همراه با خلاقیت آموزش داده شوند و همچنین از چارچوب‌های خشک و اصول ثابت فراتر روند، بهتر پاسخ خواهند داد. تربیت مربیان خلاق با آگاهی‌بخشی و به‌روز کردن مربیان از شیوه‌های جدید آموزشی در سراسر جهان نیز صورت می‌گیرد. دورههای مختلف تربیت مربی مطابق با اصول و رویه‌های بین‌المللی در پرورش خلاقیت مربیان و در نتیجه فراگیران آنها نقش مهمی ایفا می‌کند. در این میان می‌توان با کمک منابع اینترنتی نیز به افزایش خلاقیت مربیان و فراگیران کمک کرد. یک عامل مهم دیگر دانش مربی از فراگیرنده خود، نیازها و اولویت‌ها و علایقش است.
در صورتی که مربی اطلاعات و شناخت کاملی از مخاطبش داشته باشد، رویکرد آموزشی وی نیز موفق‌تر خواهد بود. دوست اتیسم، موسسه‌ی خیریه برای حمایت از کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم. با ارائه اطلاعات، منابع و خدمات حمایتی، به والدین و کودکان کمک می‌کنیم تا با چالش‌های اوتیسم بهتر مقابله کنند.
