با توجه به ویژگی‌های خاص کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم، تدوین برنامه های جامع آموزشی اوتیسم، برای هر کودک ضروری است. آموزش هایی که به این کودکان ارائه می شود: مانند سایر بچه‌ها نیست، و باید با مطالعه و دقیق، طبق خلق‌وخوی فرد باشد، و ابعاد مختلف آموزشی را دربربگیرد. ما طی دوره زندگی خود مسائل ریاضی، هندسه و فیزیک را با گذراندن انواع دوره‌های آموزشی یاد می‌گیریم؛ اما برای آداب معاشرت و برقراری ارتباط با دیگران در هیچ دوره‌ای شرکت نمی‌کنیم، و در تعاملات روزمره آن را یاد می‌گیریم. این مسئله برای کودکان اوتیسم فرق دارد. این برنامه آموزشی اوتیسم باید علاوه بر مفاهیم ساده ریاضی و ورزش‌های ساده، نحوه برقراری ارتباط را هم شامل شوند. در ادامه ضمن معرفی نیازمندی‌های این برنامه‌ها به دوره‌های آموزش تربیت مربی اوتیسم هم اشاره خواهیم کرد.
برنامه های جامع آموزشی اوتیسم برای کودکان چه ویژگی‌هایی دارند؟
در درجه اول باید برنامه با توجه به توانمندی‌ها و نیازهای کودک به صورت ریز و مرحله به مرحله دسته‌بندی شود. استفاده از تصاویر و عناصر دیداری در جلب توجه این افراد نقش موثری دارد. باید توجه کنید که برنامه های جامع آموزشی اوتیسم باید از اهداف ساده شروع شود و به ترتیب اولویت به مرور دشوارتر شوند. بهبود مهارت‌های توجه، تمرکز و تقلید از جمله اولویت‌های برنامه های جامع آموزشی اوتیسم است. در این راستا برنامه باید به تقویت تمرکز و هماهنگی چشم و دست و تقویت مهارت‌های ظریف بپردازد. مثلا به من نگاه کن و دنبال کردن نور یا جایگذاری پازل از جمله این اقدامات آموزشی هستند.
مهارت‌های خودیاری از دیگر مهارت‌های ضروری برای گنجاندن در این برنامه ها هستند. کارهایی از قبیل درآوردن و پوشیدن لباس، دستشویی رفتن و مدیریت امور شخصی از آن جمله است. بهبود مهارت گفتاری نیز برای افزایش خزانه لغات کودک ضروری است. آشنایی با مفاهیم ساده ریاضی و حرکات بدنی مانند پریدن و گرفتن هم باید مدنظر قرار گیرند. همچنین مهارت‌های اجتماعی برای بهبود تعامل فرد با بزرگترها و همتایان از عناصر ضروری برنامه های جامع آموزشی اوتیسم محسوب می‌شود. شروع مکالمه یا نوبت گرفتن و حفظ نوبت از جمله این مهارت‌ها است.
چه زمانی برنامه آموزشی اوتیسم جواب نمی‌دهد؟ چه برنامه‌ای مناسب است؟
در مواقعی که برنامه با اهداف مورد نظر والدین و فرد منطبق نباشد، جوابگو نخواهد بود. حتما برنامه های جامع آموزشی اوتیسم، باید دارای محتوایی منطبق با اهداف معین باشند. روش های آموزشی باید به روز باشد و اجرای برنامه نیز باید به روشی مناسب منطبق با خلق‌وخوی فرد و جایگاه او در طیف طراحی شود. ضرورت دارد که برنامه ای که در حیطه‌های مختلف تدوین می شود، همچون حیطه شناختی، حیطه عاطفی و حیطه روانی و حرکتی را دربربگیرد. مثلا در حیطه شناختی، جنبه‌های ذهنی مدنظر است؛ همچون فهم مطلب، به‌کار بستن آموخته‌ها و تحلیل و ترکیب آن. در حوزه عاطفی باید فرد لذت تعامل با دیگران را درک کند. در این راستا فرد پدیده‌های محیطی را دریافت می کند و به آنها پاسخ می‌دهد. در حوزه روانی و حرکتی نیز حرکات عمومی بدن، حرکات هماهنگ ظریف، ارتباطات کلامی و غیرکلامی مدنظر هستند.
دوره آموزش تربیت مربی اوتیسم
یکی از عواملی که در اجرای موفق برنامه های جامع آموزشی اوتیسم نقش بسزایی دارد، مربی است. مربی اوتیسم، باید ضمن تسلط کامل بر این اختلال با انواع متدهای روز دنیا هم دارای آشنایی کافی باشد و به صورت تخصصی به اجرا و پیاده‌سازی برنامه بپردازد. هر کودک اوتیسم ویژگی‌های خاص خود را دارد و برای همین برنامه‌های آموزشی که شخصی‌سازی می شود باید با دقت بالا توسط مربیان اوتیسم در کنار خانواده و حتی گاهی خود فرد اوتیسم تدوین شوند. صرف اجرای برنامه کافی نیست و ضرورت دارد تا پیشرفت و نیازهای در حال تغییر فرد نیز همواره ارزیابی شود.
علاقمندان برای ورود به این حوزه آموزشی، باید حتما دوره‌های تخصصی تربیت مربی اوتیسم را بگذرانند تا آگاهانه اقدام به مداخله در این زمینه کنند. در دوره‌های آموزش تربیت مربی اوتیسم، ضمن ارائه اطلاعات و آگاهی‌بخشی درباره این اختلال انواع روش‌های مداخله آموزش داده می‌شود. خیریه دوست اتیسم با سال‌ها فعالیت در حوزه تربیت مربی اوتیسم، با برگزاری دوره‌های حضوری، آنلاین و ترکیبی تلاش می کند تا مربیانی مجرب و توانمند وارد جامعه اوتیسم کند و خدمتی به خانواده‌های اوتیسم ایران ارائه کند.
