کمک به حفظ روحیه مادران و مراقبین کودکان اوتیسم

پیش از اینکه والدین یا مراقبین بخواهند به کودک خود کمک کنند و برای توانمندسازی او اقدام کنند، باید خود به درک و آگاهی کافی و آمادگی ذهنی رسیده باشند. این آگاهی فرآیندی زمان‌بر بوده و به گفته بسیاری از والدین کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم، با بزرگ شدن و رشد کودک، آنها نیز بزرگ شده و به آدم‌های بالغ‌تری تبدیل می‌شوند. در ادامه به مراحل آگاهی‌بخشی و دوره‌هایی که والدین به چالش برخواهند خورد می‌پردازیم:

• دریافت تشخیص

پس از دریافت تشخیص اوتیسم، بسیاری از والدین دوره‌ای را در انکار و ناباوری یا تجزیه‌وتحلیل علت ایجاد اوتیسم در کودک می‌پردازند. در این دوره یک عامل بسیار مهم نینداختن تقصیر به گردن همدیگر و یا به گردن خود است. ممکن است مادر بگوید، بخاطر وجود فردی با اختلال در خانواده پدر، او مقصر است یا مادر خود را بخاطر رعایت نکردن برخی نکات موقع بارداری سرزنش کند. در این لحظه این اقدام کمکی نمی‌کند. اختلال اوتیسم در دوران بارداری قابل تشخیص نیست و عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند.

پس از اینکه والدین متوجه تفاوت‌های فرزند خود شدند و به پزشک مراجعه کردند و بعد از دریافت تشخیص، اولین گام مطالعه دقیق درباره این اختلال است. نباید بدون آگاهی و با تکیه بر باورهای عامه و افسانه‌ها به سراغ این اختلال رفت. ضرورت دارد تا از مشاورین متخصص و منابع علمی معتبر اطلاعات را بدست آورید. توانمندسازی کودکان اوتیسم نیاز به آن دارد تا خانواده همگی مشارکت کنند و بسیاری از تمرین‌ها را در محیط‌های واقعی مثل پارک، رستوران و مهمانی‌های خانوادگی باهم با کودک انجام دهند. برای همین مشارکت و آگاهی همه در این امر نقش بسزایی دارد.

• درمان کودک اوتیسم

والدین در فرآیند مداخلات درمانی برای کودک اوتیسم باید از یک تیم درمانی همچون پزشک اطفال، روانشناس، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر و رفتاردرمانگر کمک بگیرند. در این راستا مهم است که همه باهم همکاری داشته باشند و آرامش خود را حفظ کنند. ایجاد یک برنامه درمانی به والدین کمک خواهد کرد تا به صورت دقیق و حساب‌شده به نیازهای کودک خود بپردازند. خانواده در توانمندسازی کودکان اوتیسم نقش بسزایی دارد، اما پیش از آن باید خود اعضای خانواده با اوتیسم آشنا شده و با آگاهی با آن مواجه شوند. آگاه‌سازی سایر اعضای خانواده مثل خواهران و برادران در کمک به مراقبین نقش بسیار مهمی دارد.

همچنین باید این اطلاع‌رسانی به درستی به مادربزرگ، پدربزرگ، خاله و عمو و دیگر بستگان نزدیک هم انجام شود تا همگی به توانمندسازی کودکان اوتیسم کمک کنند. یکی از شیوه‌های دیگری که خانواده می‌توانند بر چالش‌ها غلبه کنند، ایجاد گروه‌های دفاع از اوتیسم است. خانواده‌ها با شکل‌دهی به گروه‌هایی که هدفشان توانمندسازی خودشان است می‌توانند دست همدیگر را گرفته و ضمن انجام اقدامات آگاهی‌بخش، هوای همدیگر را هم داشته باشند.

مراکز خیریه و مراکز کمک به کودکان اوتیسم نیز از جمله فضاهایی هستند که ضمن ارائه خدمات به والدین دارای کودک اوتیسم و خود کودکان، امکان آگاهی‌بخشی در این زمینه را فراهم می‌کنند. بسیاری از این مراکز با توانمندسازی خانواده و مراقبین، به توانمندسازی کودکان هم کمک کرده و فرصت‌های رشد و پرورش خانواده و کودک اوتیسم را فراهم می‌کنند. از جمله خدمات برجسته مؤسسه خیریه دوست اتیسم، برگزاری دوره‌های تربیت مربی اتیسم است که به علاقه‌مندان و متخصصان امکان می‌دهد تا مهارت‌های لازم برای حمایت، آموزش و توانمندسازی کودکان اوتیسم را کسب کنند و در توسعه برنامه‌های آموزشی و درمانی مؤثر نقش‌آفرینی کنند.

نتیجه‌گیری

حضور فعال والدین، ایجاد محیطی ساختارمند، بهره‌گیری از مداخلات خانگی، توجه به سلامت روان خانواده و تقویت مهارت‌های اجتماعی کودک از مهم‌ترین راهکارها در این مسیر هستند. تجربیات خانواده‌ها نشان می‌دهد که پذیرش شرایط، تداوم تمرین‌ها و همکاری با متخصصان می‌تواند به پیشرفت قابل‌توجهی در زندگی کودک بینجامد.

با این حال، خانواده‌ها به تنهایی قادر به رفع تمام موانع نیستند و لازم است نهادهای اجتماعی، آموزشی و حمایتی با ارائه خدمات مناسب، در این مسیر مشارکت کنند. تنها با هم‌افزایی خانواده و جامعه و تلاش برای افزایش آگاهی اجتماعی درباره اتیسم می‌توان به هدف اصلی یعنی افزایش کیفیت زندگی و مشارکت اجتماعی کودکان اوتیسم دست یافت.