EIBI چیست؟ طبق تحقیقات، مداخله رفتاری فشردهِ اوّلیه [1] مداخله‌ای است که می‌تواند به کودکان با اختلالات طیف اوتیسم کمک کند تا رفتارهای منفی را کاهش دهند و رفتارهای مثبت را افزایش دهند. EIBI یکی از بهترین مداخلات رفتاری فشرده برای کودکان نوپا پنج ساله و کمتر در نظر گرفته می‌شود. برای درک اینکه این برنامه مداخله زودهنگام چیست و چرا ممکن است انتخاب خوبی برای کودک نوپا شما باشد، ادامه مطالب را بخوانید.
EIBI چیست و برای چه کسانی در نظر گرفته شده است؟
EIBI مخفف عبارت Early and Intensive Behavioral Intervention است. این مداخله با عنوان تحلیل رفتار کاربردی شناخته شده است و هدف آن دستیابی به نتایج قابل توجه در الگوهای رفتاری کودک است. کودکان اغلب در سنین اوّلیه رشد علائم رفتارهای منفی را مهار می‌کنند، که اگر نادیده گرفته شوند، به طور بالقوه می‌تواند منجر به آسیب جسمی، روانی یا عاطفی شود.
از آنجایی که مغز کودک خردسال معمولاً در مرحله رشد است، آموزش یا تغییر برخی رفتارها آسان‌تر می‌شود. کودکان خردسال با اختلال طیف اوتیسم برای برنامه EIBI مناسب‌ترین گروه هستند. برخی از رفتارهای منفی که کودکان اوتیسم از خود نشان می‌دهند عبارتند از پرخاشگری، آسیب‌زدن به خود و خشم‌های انفجاری که مداخله زودهنگام می‌تواند به پیشگیری از آن‌ها کمک کند.
EIBI گزینه خوبی برای کودکان پنج سال به بالا است. نتایج در سنین مختلف متفاوت است. در واقع، این برنامه حتی در کودکان بزرگتر نیز مؤثر است، امّا به طور کلی، مداخله مناسب‌تری برای کودکان خردسال به شمار می‌آید، زیرا در نهایت آن‌ها را به مجموعه‌ای از مهارتهای مقابله‌ای مجهز می‌کند.
EIBI چه مهارت‌هایی را می‌تواند به کودکان خردسال آموزش دهد؟
EIBI بر اساس اصول روش تحلیل رفتار کاربردی[2] است. این روش طراحی شده است تا بر انواع مهارتهای حیاتی تأثیر بگذارد که عبارتند از:
1- مهارتهای اجتماعی، 2- مهارتهای بازی، 3- زبان و ارتباطات، 4- مهارتهای شناختی و تحصیلی و 5- استقلال در فعالیّت‌های روزمره زندگی.
EIBI چگونه کار می‌کند؟
در EIBI، برخی از کمبودهای احتمالی ناشی از اختلال طیف اوتیسم با تعریف برنامه‌های مداخله فردی براساس داده‌های رفتاری آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این برنامه‌های شخصی به آموزش مهارتهای مطلوب جدید نیز کمک می‌کند. رفتار درمانگر از این رویکرد مبتنی بر عملکرد برای کاهش تشدید رفتارهای چالش‌برانگیز استفاده می‌کند (رفتارهایی که می‌تواند در یادگیری اختلال ایجاد کند) و در عین حال رفتارهای جایگزین قابل قبول اجتماعی را آموزش می‌دهد.
عناصر اصلی مداخله رفتاری فشرده اوّلیه عبارتند از: – یک روش آموزشی که به عنوان آموزش آزمایشی گسسته شناخته می‌شود؛ یک محیط تعاملی بزرگسال با کودک؛ یک برنامه 20-40 ساعته مناسب برای هر هفته و کنترل محیط برای چند سال نظارت.
آیا EIBI یک مداخله رفتاری مناسب برای فرزند من است؟
مداخله رفتاری EIBI
برای اجرا این روش، ابتدا یک تحلیلگر رفتار تأیید‌شده توسط هیئت مدیره، بر کار رفتار درمانگران آموزش‌دیده نظارت می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که درمان مناسب و متناسب با کودک انجام می‌شود. مدیران با همکاری درمانگران آموزش‌دیده اقدامات زیر را برای اطمینان از مداخله ماهرانه برای کودک اوتیسم انجام می‌دهد:
در ابتدا، ارزیابی واضحی از مهارت‌ها و رشد کودک ارائه می‌دهند؛ سپس نقاط قوّت و ضعف کودک را شناسایی می‌کنند؛ در مرحله بعدی، یک طرح مداخله ویژه برای حوزه‌های مهارتی قابل‌توجه کودک طراحی می‌کنند؛ و در آخر، نظارت بالینی و نظارت بر برنامه و تیم درمانی کودک را تضمین می‌کنند.
درمانگران بیشتر تشویق می‌شوند تا با خانواده کودک همکاری کنند تا رفتارهای خاصی را که با دقّت یادداشت، ارزیابی، اندازه‌گیری و ثبت می‌شوند را بررسی کنند تا بتوانند ارتباط، بهبود مهارتهای اجتماعی و یادگیری کودک را به‌عنوان رشد پیگیری کنند.
مهارت‌ها به وظایف کوچک و قابل مدیریت تقسیم می‌شوند. وظایف پیچیده‌تر نیز به واحدهای رفتاری که به آسانی به دست می‌آیند تقسیم می‌شوند، تا کودک بتواند مهارتهای لازم را توسعه می‌دهد و با پیشرفت کودک، پیچیدگی مهارت افزایش می‌یابد.
یک برنامه مداخله رفتاری فشرده اوّلیه برای حداکثر بهره‌وری به مدت 20-40 ساعت در هفته براساس نیازهای کودک انجام می‌شود. EIBI از آموزش ساختاریافته و بدون ساختار استفاده می‌کند؛ این برنامه چه در داخل خانه یا خارج از خانه، در حین بازی و تعامل کودک با دیگران انجام می‌شود. هر دو روش آموزش (ساختاریافته و یا بدون ساختار) در صورت ترکیب می‌توانند بسیار مؤثر باشند.
یک برنامه آموزشی EIBI شامل دادن یک سرنخ یا دستورالعمل واضح به کودک، کمک به کودک در پاسخگویی و دادن بازخورد به کودک بر اساس پاسخ اوّلیه او است. روش‌های دیگری همچون مدل‌سازی ویدئویی نیز می‌تواند استفاده شود.
شواهدی برای حمایت و استفاده از روش EIBI
مطالعه ای که برای اوّلین بار اثرات مثبت تجزیه و تحلیل رفتار را برای کودکان با اختلال طیف اوتیسم گزارش می‌کند توسط کولیگان و بلامی در سال 1968 منتشر شد. مقاله جدیدتر از محققان لارس کلینتوال و سوین ایکست به مشاهدات سال 1973 نگاه می‌کند که به‌ویژه تأثیر این روش را بر کودکان خردسال نشان می‌دهد. تحقیقات انجام شده در سال 2011 شواهد مثبتی را نشان می‌دهد که مداخله رفتاری فشرده اوّلیه، یک درمان رفتاری مؤثر برای کودکان با اختلال طیف اوتیسم است. مطالعات همچنین نقش مهمی را که والدین می‌توانند در درمان رفتارهای افراطی یا ناقص ایفا کنند، نشان می‌دهد.
چرا والدین اتیسم باید از EIBI برای فرزندان خود استفاده کنند؟
چه چیزی EIBI را از سایر درمان‌های رفتاری متمایز می‌کند؟
در زیر دلایلی برای مشاهده تغییرات قابل‌توجه در رفتار فرزندتان در صورت گنجاندن او در برنامه EIBI آورده شده است؛ 1- این مداخله به کودک در هر سنی در ایجاد زمینه‌ای در مورد یادگیری کمک می‌کند.2- EIBI فرآیندی را آغاز می‌کند که در طول دوران رفتار‌درمانی کودک ادامه دارد. 3- این مداخله مبتنی بر تکنیک‌های تحلیل رفتار کاربردی است. و 4- تحقیقات و آزمایشات گسترده‌ای برای حمایت از برنامه‌های مداخله رفتاری فشرده اوّلیه برای کودکان انجام شده است.
نکته‌ای مهّم برای والدین؛ بسیار مهّم است که یک متخصص آموزش‌دیده و با‌تجربه پیدا کنید که سطح موردنیاز درمان را به کودک شما ارائه دهد. سطح مهارت آن‌ها باید با نتیجه دلخواه شما برای کودک مطابقت داشته باشد. متخصص باید کاملاً مسلط به درمان بوده و دارای مجوز برای انجام یک مداخله رفتاری فشرده اوّلیه باشد.
[1] Early Intensive Behavioural Intervention
[2] Applied behavioral analysis (ABA)
