اختلال طیف اوتیسم در مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان تشخیص داده می‌شود؛ احتمال اثر محافظتی زنان در برابر اختلال اوتیسم به صورت گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است و تحقیقات انجام‌شده در حوزه ژنتیکی نیز آن را پشتیبانی می‌کند.
اثر محافظتی زنان از تحقیق در مورد عوامل ژنتیکی و محیطی مؤثر بر گسترش اوتیسم ناشی می‌شود؛ این فرضیه بیان می‌کند که زنان برای نمود و تجلی اختلال اوتیسم نیازمند درجه بالاتر و بیشتری از عوامل خطرساز ژنتیکی و محیطی نسبت به مردان هستند، به‌عبارتی دیگر، زنان در برابر ویژگی‌های اوتیسم نسبت به مردان در مقابل عوامل خطرساز اوتیسم محافظت می‌شوند. با توجه به یافته‌های ممکن است انتظار افزایش خطر چند ژنی را در زنان داشته باشیم، امّا به طور مکرر این موضوع در پژوهش‌ها مشاهده نشده است.
در یک مطالعه از دو استراتژی مکمل برای درک بهتر رابطه بین جنسیت و خطر ژنتیکی ارثی برای اوتیسم استفاده کرده شد؛ ابتدا از منابع اطلاعاتی بنیاد لوندبک دانمارکی برای تحقیقات روانپزشکی یکپارچه، درخصوص هر یک از اعضای خانواده مبتلا و غیر مبتلا به اوتیسم انجام شد. سپس در تحقیقات مکمل، نقشه ژنتیکی خواهر و برادر بزرگ را تجزیه و تحلیل کردند و سپس رابطه بین جنسیت و خطر چند ژنی برای اوتیسم را در کل خانواده بررسی کردند.
بر اساس نظریه اثر محافظتی زنانه بستگانِ نزدیک افراد اوتیسم نیز باید بار ژنتیکی بیشتری را برای اوتیسم نسبت به بستگان نزدیک مردان اوتیسم تحمل کنند. به عبارت دیگر، بستگانِ زنان اوتیسم باید بیشتر از بستگان مردانِ اوتیسم ویژگی‌های اوتیسم را داشته باشند. و البته برخی از مطالعات نشان می‌دهد که بستگان درجه یک زنان اوتیسم دارای ویژگی‌های اوتیسم بیشتری نسبت به بستگان درجه یک مردان اوتیسم هستند؛ به این معنا که یک دختر اوتیسم قطعاً دارای بستگانی است که علائم اوتیسم و یا اختلالات مرتبط را بیشتر نشان می‌دهند.
شیوع و بروز اختلال طیف اوتیسم در خواهر و برادر کودکان اوتیسم
شیوع اوتیسم در چهار دهه گذشته بیش از سی برابر افزایش یافته است که عمدتا به دلیل گسترش تشخیص است.
بر اساس یک مطالعه که بر روی خواهر و برادر کودک اوتیسم انجام شد؛ برای تفسیرپذیری داده‌ها، از داده‌های ثبت ملی بیماری، ملاک‌های طبقه‌بندی اختلال طیف اوتیسم و همچنین براساس وجود یا عدم وجود ناتوانی ذهنی استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که در اختلال طیف اوتیسم، کم‌توانی ذهنی رایج‌تر است و کم‌توانی ذهنی در بین دختران طیف اوتیسم بیشتر دیده می‌شود.
مرکز تحقیقات روانپزشکی دانمارک و ثبت ملی بیماران دانمارک، دو منبع منحصر به‌فردی هستند که برای بررسی دقیق اوتیسم در خواهر و برادر مناسب هستند. این مطالعه در یک دوره زمانی از 1981 تا 2005 افراد متولد شده در این بازه زمانی را بررسی کرده‌است. از طریق ثبت‌نام‌های روانپزشکی و بیماران همه‌ی خانواده‌های دانمارکی با دو یا چند خواهر و برادر متولد‌شده در این دوره زمانی را پیدا کردند.
حدود 94790 خانواده را شناسایی شدند. سپس خانواده‌هایی که حداقل یک کودک اوتیسم و یا با کم‌توانی ذهنی داشتند را شناسایی کردند، و خانواده‌ای که بیش از یک کودک اوتیسم و یا کم‌توان ذهنی داشته بود را نیز به طور تصادفی به عنوان «مورد شاخص» انتخاب کردند.
سپس رفتار و زنتیک یک خواهر و برادر در هر خانواده را مورد بررسی قرار دادند؛ اگر خانواده شامل بیش از یک خواهر و برادر بود، یکی را به طور تصادفی برای گنجاندن در تجزیه و تحلیل انتخاب می‌کردند، سپس تشخیص‌های کم‌توانی ذهنی و اوتیسم را در نمونه‌های انتخابی بررسی می‌کردند.
نتایج بررسی
نمونه‌ها به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، موضوع بررسی پژوهش آن بود که “آیا اثر محافظتی زنان در خواهر و برادر کودکِ دخترِ اوتیسم در مقایسه با خواهر و برادر کودکِ پسرِ اوتیسم در بروز اختلال طیف اوتیسم و یا کم‌توانی ذهنی مؤثر است یا خیر؟” نتایج نشان داد خطر بروز اوتیسم و کم‌توانی ذهنی در خواهر و برادر کودک اوتیسم، نسبت به افراد همسان با سن و جنس از جمعیت عمومی بیشتر است و اختلال در آن‌ها تشخیص داده شده‌است. همچنین خواهر و برادر کودک دختر اوتیسم تقریباً هفت برابر جمعیت عمومی احتمال دارد که تشخیص اختلال دریافت کنند.
در این تحقیق مشخص شد که خواهر و برادر کودک دختر اوتیسم، خطر بیشتری در ابتلا به اوتیسم را دارند. این نتیجه با اثر محافظتی زنان در برابر اختلال اوتیسم مطابقت دارد. شواهد اثر محافظتی زنان از انواع مختلف خطر ژنتیکی، و چندین عضو خانواده‌های که احتمال ابتلا در آن‌ها دیده شده از این نظریه پشتیبانی می‌کند، که در آن زنان آستانه مسئولیت بالاتری برای دریافت تشخیص اوتیسم دارند.
عناصر قابل پیش‌بینی همچون جنسیّت، براساس تعامل فنوتیپ، در موارد تشخیص داده شده وجود دارند؛ برای مثال، افزایش نسبت مرد به زن با افزایش ضریب هوشی همبستگی دارد. این بدین معنا است که زنان به‌طور متوسط دیرتر از مردان تشخیص داده می‌شوند و تفاوت‌های جنسی در ساختار ژنتیکی در این عامل نیز موثر است.
نظریه فنوتیپ اوتیسم
در نظریه فنوتیپ اوتیسم که بیشترین تشابه را با اثر محافظتی زنانه در اوتیسم دارد، مطرح می‌گردد که بستگان نزدیک افراد دارای اوتیسم علائم و پتانسیل‌های بیشتری در زمینه اوتیسم و یا اختلالات رشدی از خود نشان می‌دهند و حامل ویژگی‌ها و صفات بیشتری از اختلال اوتیسم هستند. همچنین بر اساس نظریه اثر محافظتی زنانه بستگان نزدیک افراد دارای اوتیسم نیز باید بار ژنتیکی بیشتری را برای اوتیسم نسبت به بستگان نزدیک مردان اوتیسم تحمل کنند.