ردیابی چشمی و کودکان با اختلال طیف اتیسم

ردیابی چشمی در کودکان با اختلال طیف اوتیسم یکی از نشانه های اصلی این اختلال است. اختلال طیف اتیسم یک اختلال عصب-رشدی است که کودکان دارای این اختلال در تعاملات اجتماعی، ارتباطی و زبانی خود دچار مشکل هستند؛ یکی از مشکلات عمده در این افراد در برقراری ارتباط و داشتن نگاه یا تماس چشمی به‌هنگام مکالمه با دیگران است. داشتن تماس چشمی از این جهت بسیار حائز اهمیّت است که پردازش اطلاعات چهره افراد سبب می‌شود تا فرد بتواند برخی رفتارهای اجتماعی خود را متناسب با آن‌ها تنظیم کند. به‌نظر می‌رسد مشکلات تماس چشمی در این کودکان به علّت وجود ناهماهنگی‌ها و ناهنجاری‌هایی در بخشی یا همه‌ی سیستم‌های عصبی مرتبط با این مهارت است. ردیابی چشمی برای دنبال کردن نگاه و حرکات چشمی افراد انجام می‌شود؛ محققین از ردیابی چشمی در افراد می‌توانند برای مطالعات پژوهشی مختلف همچون مطالعات سیستم بینایی، شناخت و روانشناسی استفاده کنند. دریابی چشمی از دیرباز در آزمایشات مرتبط با ادراک انسان مورد استفاده قرار گرفته است. اوّلین بار در سال 1977 روانشناسان دانشگاه دورهام در انگلستان، حرکات چشمی سه فرد بالغ را مورد بررسی قرار دادند و متوجه شدند که مردم به‌هنگام مکالمه با دیگران بیشتر به ویژگی‌های اصلی صورت افراد، بینی، دهان و چشم‌ها نگاه می‌کنند. ردیابی چشمی به دو دلیل اصلی برای درک و شناخت اختلال طیف اتیسم بسیار ضروری است؛ اوّل آن‌که پژوهش‌ها نشان می‌دهند آن‌چه که افرادِ بدون اختلال اتیسم به‌هنگام تعامل با سایر افراد به آن دقّت دارند و نگاه می‌کنند با افراد دارای اختلال طیف اتیسم متفاوت است. دوّم آن‌که محققین با کمک ردیابی چشمی می‌توانند به اطلاعات مفیدی برای انجام مطالعات گسترده درباره‌‌ی نظریه‌ذهن در کودکان اتیسم بپردازند. در سال 2002 پژوهشگران دانشگاه کارولینای شمالی اوّلین مطالعه انجام‌شده درباره‌ی ردیابی چشمی در افراد دارای اختلال طیف اتیسم را منتشر کردند؛ آن‌ها حرکات چشم پنج فرد بزرگسال دارای اختلال طیف اتیسم را ردیابی کردند و دریافتند که این افراد نسبت به افراد بدون اختلال طیف اتیسم، زمان کمتری را صرف تماشای بینی و چشم‌های افراد می‌کنند. همچنین در پژوهشی دیگر، محققین دریافتند که افراد با اختلال طیف اتیسم به‌هنگام مشاهده‌ی یک برنامه‌ی تلویزیونی معمولاً بیشتر به دهان بازیگران و یا حتی حرکات دورتر و در حاشیه صحنه فیلم نگاه می‌کنند؛ درحالی که افراد بدون اختلال، بیشتر به دهان، چشم‌ها و بینی بازیگران نگاه می‌کنند. در پژوهشی دیگر که درباره‌ی تکامل نظریه ذهن و ارتباط آن با نحوه‌ی نگاه‌کردن در افراد با اختلال طیف اتیسم بود؛ محققین دریافتند که، از آن‌جایی که شکست در آزمون‌های نظریه ذهن با نقص در زبان و تعاملات اجتماعی همراه است، افراد با اختلال طیف اتیسم به‌هنگام حل مسئله اگر حتی در شرایطی به مکان صحیح نگاه کنند باز هم قادر به ارائه پاسخ صحیح نیستند و این مسئله ناشی از نقص در نظریه ذهن این کودکان است و اثر ردیابی چشمی در این موارد کمتر است. در پژوهش‌های اخیر، محققین با کمک دریابی چشمی به نظارت بر روند پلک‌زدن در کودکان با اختلال طیف اتیسم پرداختند. براساس این مطالعات کودکان بدون اختلال طیف اتیسم به‌هنگام تماشای یک برنامه‌ی هیجان‌انگیز، برای مثال مشاهده دعوای دو کودک بر سر یک اسباب‌بازی، معمولاً از پلک‌زدن خودداری می‌کنند، درحالی در کودکان با اختلال طیف اتیسم محتوای احساسی صحنه‌ها هیچ تفاوتی در پلک‌زدن آن‌ها ایجاد نمی‌کند؛ آن‌ها به همان اندازه هنگام مشاهده‌ی صحنه‌های احساسی، در صحنه‌های خسته‌کننده و راکد فیلم نیز پلک می‌زنند. در مطالعه‌ی دیگری که در سال 2011 اتجام شد، نتایج نشان داد که برخلاف افراد بدون اختلال که تلاش می‌کنند تا به‌هنگام تعامل با دیگران، پلک‌زدن خود را با آن‌ها هماهنگ کنند، افراد با اختلال طیف اتیسم هیچ‌گاه پلک‌زدن چشم خود را با چشم سایر افراد هماهنگ نمی‌کنند. به‌طور خلاصه عمده تفاوت‌های کودکان اتیسم با همسالان بدون اختلال خود در ردیابی چشمی در این موارد است که 1- کودکان اتیسم تمایل کمتری به نگاه‌کردن به چشم‌ها دارند و نگاه‌کردن به دهان افراد را ترجیح می‌دهند. اگر فردی درحال صحبت‌کردن باشد، کودکان اتیسم مایلند که به گوش‌های فرد بیشتر از دهان او توجه کنند؛ 2- کودکان اتیسم از نگاه‌کردن به صحنه‌هایی که نشان‌دهنده‌ی روابط اجتماعی است به‌شدّت گریزان هستند، این درحالی است که بیشتر ترجیح می‌دهند که به صحنه‌هایی توجه کنند که شامل اشکال هندسی به ویژه اشکال هندسی پیچیده هستند؛ 3- کودکان اتیسم به علّت ضعف در هماهنگی بین حرکات دست و چشم، قادر به ردیابی صحیح حرکات قلم، به‌ویژه به‌هنگام ترسیم نیستند؛ و در آخر آن‌که 4- این کودکان در تشخیص احساسات مثبت، همچون شادی، عملکرد بهتری دارند زیرا که آن‌ها غالباً به دهان افراد به‌جای چشم‌ها و ابروهایشان نگاه می‌کنند.